- Artykuł został opublikowany w „Magazynie Solidarność” w październiku 2025. PDF z materiałem można pobrać >>TUTAJ<<
- Autor: dr Mateusz Ihnatowicz, doktor nauk humanistycznych, historyk dziejów najnowszych Polski, archiwista i muzealnik oraz pracownik Instytutu Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku
Zawartość albumu
Album jest wydawnictwem o charakterze popularyzatorskim, przedstawiającym historię znanego związku zawodowego szerokiemu kręgowi odbiorców w 45 rocznicę jego powstania. Autorzy tej publikacji (dr Adam Chmielecki, dr Artur Kubaj i Małgorzata Kuźma) koncentrują się na ukazaniu oblicza Solidarności w różnych odsłonach od 1980 roku aż do współczesności. Tworzą swoistą kronikę wydarzeń, dość emocjonalną opowieść historyczną. Dlatego też album nie jest typowym opracowaniem popularnonaukowym, wzbogaconym przypisami, ale bardziej opowieścią niosącą w sobie niekiedy dość duży ładunek emocji. Potencjalnymi czytelnikami tego jubileuszowego wydania mogą być zarówno członkowie Solidarności, jak i osoby pragnące zapoznać się z bardzo trudną historyczną drogą związku zawodowego, który miał ogromny wpływ na życie polityczne w Polsce i na społeczeństwa żyjące w innych krajach w kleszczach totalitaryzmów.
Album zawiera szeroką dokumentację fotograficzną, tekstową oraz graficzną przedstawiającą zarówno kluczowe wydarzenia z życia codziennego Solidarności, gdy była ona na szczycie swojej działalności, jak i inne wybrane chwile z historii ruchu i Związku (w tym rolników indywidualnych). Wśród ważnych wydarzeń uwiecznionych na zdjęciach znajdziemy strajki ogólnopolskie (w tym z roku 1980), w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w Gdańsku, w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego czy w Kopalni Węgla Kamiennego „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju. Na kartach albumu zobaczymy również postacie szczególnie ważne dla Związku, na przykład księdza Jerzego Popiełuszkę czy księdza Hilarego Jastaka; wszystkich przewodniczących Związku z całego okresu działalności – począwszy od Lecha Wałęsy, a skończywszy na Piotrze Dudzie, a także inne zasłużone postacie dla Związku i Polski, np. Andrzeja Kołodzieja czy Lecha Kaczyńskiego. Przedstawicieli polskiego społeczeństwa zobaczymy na zdjęciach z I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku-Oliwie, a także podczas zmagań z władzą stanu wojennego na ulicach polskich miast, podczas procesów sądowych, zobaczymy ludzi aktywnie działających w podziemiu, witających papieża Jana Pawła II w 1987 roku, uczestniczących w strajkach pod koniec lat 80. W tej publikacji nie zabrakło również ujęć z rozmów Okrągłego Stołu i wyborów czerwcowych, rocznicowych spotkań Związku, są też zatrzymane w kadrze chwile dokumentujące działalność polityczną Związku i współczesne demonstracje czy akcje związkowe. Zaprezentowano również symbolikę Solidarności – odznaczenia, logo, plakaty, ulotki, pomniki, tablice pamiątkowe, murale – a także ważne dla Związku miejsca pamięci, jak np. Salę BHP w Gdańsku, pomnik Poległych Stoczniowców 1970 na placu Solidarności w Gdańsku, Historyczną Bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej czy pomnik ku czci poległych górników z Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach.
Zdjęcia pochodzą z agencji fotograficznych, z zasobu Instytutu Dziedzictwa Solidarności, Europejskiego Centrum Solidarności oraz z wolnych zasobów Wikimedia Commons i domeny publicznej (na zasadach licencji Creative Commons).
Oprócz zdjęć i dokumentów historycznych książka zawiera także wypowiedzi osób związanych ze Związkiem. Publikację otwiera wstęp obecnego Przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Piotra Dudy, który napisał m.in.: „Ten album jest hołdem dla tych, którzy nie bali się marzyć o Polsce wolnej, sprawiedliwej i solidarnej, i którzy swoje marzenia zaczęli urzeczywistniać bez względu na ponoszone koszty. Ich świadectwo jest dla nas do dziś aktualne i zobowiązujące. Niech ten album nie będzie tylko pamiątką. Niech stanie się przestrogą i przypomnieniem, że Solidarność jest wtedy, gdy Polacy są razem i zwyciężają, działając razem”.
Album jest opowieścią o rozwoju Solidarności jako idei, która nie tylko zawładnęła sercami Polaków, ale także miała ogromny wpływ na społeczeństwa w całym bloku wschodnim, przyczyniając się do końca zimnej wojny oraz upadku komunizmu w Europie.
Każdy z autorów tej publikacji napisał osobny rozdział, w którym przedstawia inny fragment historii Solidarności, co nadaje książce zróżnicowany charakter. Teksty są zwieńczone fotografiami oraz bibliografią zachęcającą do pogłębienia tematu lub poszerzenia wiedzy z zagadnień, które czytelnika zainteresują.
Dr Artur Kubaj opisuje pierwszą fazę działalności Solidarności, kiedy ruch miał ogromne znaczenie historyczne dla dziejów świata. Tekst jest solidnym wstępem do historii Związku.
Małgorzata Kuźma koncentruje się na okresie po 1989 roku, kiedy Solidarność przekształciła się w związek zawodowy o mniej wyrazistych ambicjach politycznych. Autorka przedstawia tę część historii Związku nie bez emocji, dość czytelnie ujawniając polityczne preferencje, szczególnie dotyczące transformacji gospodarczej i politycznej lat 90. XX wieku.
Dr Adam Chmielecki opowiada o historii Związku po roku 2010, o działaniach Solidarności pod przewodnictwem Piotra Dudy. Autor starannie przedstawił fakty i wydarzenia, koncentrując się na zagadnieniach organizacyjnych Związku, na jego akcjach, zjazdach, ale też ludziach, co pozwala na pełniejsze zrozumienie, w jaki sposób Związek funkcjonuje we współczesnym świecie.
Funkcja edukacyjna publikacji
Wydawca dążył do tego, aby album stał się również materiałem edukacyjnym. Ma on pomóc młodszym pokoleniom zrozumieć znaczenie ruchu Solidarność, a także upamiętnić bohaterów, którzy walczyli o wolność i demokrację. Publikacja jest nie tylko retrospekcją, ale też próbą odpowiedzi na pytanie, jak dzisiaj interpretować ideały Sierpnia ’80 i żyć w zgodzie z nimi. Spełnia swoją rolę popularyzatorską, przybliżając historię Solidarności w przystępnej formie. Jest to interesująca próba syntetycznego przedstawienia historii Związku.
