Szanowni Państwo
W związku z opublikowanym 14 lipca 2025 roku komunikatem Najwyższej Izby Kontroli, zatytułowanym „Instytut Dziedzictwa Solidarności – zdublowane cele i podwójne wydatki Ministra Kultury”, oraz związanymi z tym komunikatem zapytaniami mediów pragniemy przedstawić nasze wyjaśnienia dotyczące zagadnień poruszonych w komunikacie NIK.
W ubiegłym 2024 roku (od 3 lipca do 31 grudnia) Delegatura NIK w Gdańsku przeprowadziła kontrolę dotyczącą Instytutu Dziedzictwa Solidarności (IDS) w siedzibie Instytutu. Druga kontrola odbyła się w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, podczas której IDS był badany kontekstowo – wniosków z kontroli Ministerstwa nie komentujemy.
Kontrolą objęto działania Ministra jako Organizatora IDS odpowiedzialnego za proces jego utworzenia i sprawowanie nadzoru nad jego działalnością, a także za sprawy dotyczące rozwoju i opieki nad niematerialnym dziedzictwem narodowym oraz działalności kulturalnej.
Odrębnie zbadano realizację zadań w IDS z zakresu działalności kulturalnej, prowadzenia gospodarki finansowej i dokonywania wydatków przez Instytut jako państwową instytucję kultury, posiadającą osobowość prawną, działającą w szczególności na podstawie ustawy o działalności kulturalnej.
W „Wystąpieniu pokontrolnym” NIK, czyli w dokumencie zawierającym wyniki bezpośredniej kontroli IDS, możemy przeczytać między innymi: „Najwyższa Izba Kontroli ocenia, że Dyrektor Instytutu podejmował prawidłowe działania w zakresie organizacji i zarządzania Instytutem. […] Najwyższa Izba kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w badanym zakresie. Dyrektor Instytutu prawidłowo nadał regulamin organizacyjny Instytutowi, powołał swojego Zastępcę i jeden organ doradczy”.
Jeśli chodzi o zakup nieruchomości na siedzibę IDS, to dokonano go w sposób właściwy i zgodny z prawem. Zastrzeżenia przy zakupie nieruchomości dotyczyły jedynie wniosku o tzw. środki niewygasające. Wniosek ten wynikał z niezależnej od IDS konieczności przesunięcia w czasie środków budżetowych na zakup biurowca. Pragniemy zwrócić uwagę, że IDS był jedynie stroną wnioskującą, beneficjentem decyzji, która w całości leżała po stronie Organizatora i Współzałożyciela IDS, czyli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Z tekstu „Wystąpienia pokontrolnego” NIK wynika zatem, że IDS był właściwie zarządzany i wszelkie decyzje zostały podjęte bez naruszenia prawa. NIK oceniła, że IDS „na ogół właściwie realizował zadania z zakresu działalności kulturalnej”, a „dotacje wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem oraz prawidłowo rozliczono”.
Treść wystąpień pokontrolnych jest dostępna na stronie NIK:
https://www.nik.gov.pl/kontrole/I/24/002/LGD/
Wystąpienie dotyczące Instytutu znajduje się na stronie WWW IDS:
https://instytutdziedzictwasolidarnosci.bip.gov.pl/kontrole/kontrola-najwyzszej-izby-kontroli.html
Naszym zdaniem wszystkie działające w Gdańsku instytucje kultury zajmujące się promocją najnowszej historii Polski w latach 1956–1989, a szczególnie Solidarności i jej dziedzictwa – w tym IDS i ECS – wpływają korzystnie na prace związane z przyczynianiem się do pełniejszego, bardziej szczegółowego opisywania i przybliżania historii. Stanowią czynnik mobilizujący do współpracy
i osiągania ambitnych celów. Niech skromnym przykładem takiego współdziałania będzie wydana w ubiegłym roku przez IDS pierwsza w polskiej i światowej literaturze historycznej monografia o Solidarności w filmie fabularnym „Solidarność na ekranie. Wizerunki fabularne” autorstwa Krzysztofa Kornackiego i Arkadiusza Bileckiego.
Z poważaniem
Mateusz Smolana
Dyrektor
